: جمع آوري، ارزيابي، احياء، حفاظت و استفاده از ذخائر توارثي گونه‌هاي زراعي و باغي

وزارت جهاد كشاورزي
سازمان تحقيقات و آموزش كشاورزي
شناسنامه پروژه تحقيقاتي
عنوان برنامه: جمع آوري، ارزيابي، احياء، حفاظت و استفاده از ذخائر توارثي گونه‌هاي زراعي و باغيعنوان پروژه:
فـارسي:
جمع آوری، احیاء و خالص سازی بذر توده بومی پنبه مله خراسان جنوبی به منظور بهبود صفات زراعی
انگليسي:
Collection, regeneration and initial purification of local native cotton seed of south khorasan to improve agronomic traits
3-‌‌ عنوان طرح:
فـارسي:

انگليسي:

4- نوع پروژه: مستقل - خاص -
5- ماهيت پروژه : کاربردی
6- پيش‌بيني‌ دامنه كاربرد نتايج پروژه : ملی
7- موسسه يا مركز ملي ذيربط: مرکز تحقيقات و آموزش کشاورزي و منابع طبيعي استان خراسان جنوبي
8- واحد/ واحدهاي سفارش دهنده

ردیف
نام واحد
1
سازمان جهاد كشاورزي استان خراسان جنوبي

9- واحد/ واحدهاي همكار

ردیف
نام واحد

10- درصد مشاركت مالي موسسه / مركز ملي اصلي:
11- تاريخ شروع: دی 1398
12- مدت اجرا: 3 سال و 0 ماه

13 - محل/محل‌هاي اجرا :

ردیف
نام استان
نام شهر
نام مرکز/ایستگاه
1
خراسان جنوبي
بيرجند
ایستگاه تحقیقات کشاورزی محمدیه

14- خلاصه:
چکیده:
در راستای حفظ ذخایر ژنتیکی گیاهی، اين طرح به مدت 3 سال بمنظور احیاء، ارزیابی و خالص¬سازی توده بومی پنبه مله استان خراسان جنوبی اجرا می¬گردد. با توجه به عدم کاشت این رقم طی چهل سال گذشته و کاشت این رقم محلی در مناطق بسیار محدود و به صورت حاشیه¬ای، قطعا میزان بذر جمع¬آوری شده بسیار کم و دارای قوه نامیه¬ی بسیار ضعیفی خواهد بود. در سال اول اجرای طرح، جمع¬آوری بر اساس مناطق رویشی و بر اساس دستورالعمل جمع¬آوری ذخایر ژنتیکی بذور گیاهان زراعی صورت می¬گیرد و واحد جمع¬آوری« توده » خواهد بود. نمونه¬گيری از توده ممکن است تصادفی يا انتخابی باشد. زمان جمع¬آوری بذر موقعی انجام می¬گيرد که محصول حداکثر رسيدگی را داشته باشد. برای هر نمونه، فرم مربوط به جمع¬آوری که شامل اطلاعات گياه، اقليم و منطقه مورد جمع¬¬آوری می¬باشد پر می¬شود. نمونه¬های بذری جمع¬آوری شده، جهت حفاظت به بخش تحقیقات بانک ژن گیاهی موسسه تحقیقات اصلاح نهال و بذر منتقل می¬گردند. توده بذری منتخب جهت کشت و احیاء، در شرایط مناسب نگهداری خواهد شد. سال دوم پس از آماده نمودن زمین اقدام به کشت این توده بذری می-گردد. با توجه به این که پنبه گیاهی خودگشن ولی دارای درصدی دگرگشنی می¬باشد، جهت احیاء بذور رعایت فاصله ایزولاسیون مناسب ضروری است. در طول دوره رشد، صفات مرفولوژیکی و اجزاء عملکرد از جمله تعداد غوزه در بوته، وزن غوزه و وش یادداشتبرداری می¬شود. در هر سال با روش گزینش بوته به ردیف، با انتخاب بوته¬ها بر پایه ظاهر فنوتیپی در هر نسل و تکرار آن در نسل بعد، خالص سازی توده بومی پنبه مله صورت خواهد گرفت.

15- واژه‌هاي كليدي:

ردیف
كلمه كليدي
1
ذخایر توارثی، خالص سازی، پنبه مله

16- مشخصات دست‌اندركاران پروژه:

1-16 مشخصات مجري مسئول:رديف
نام ونام خانوادگي
آخرين مدرك تحصيلي
رشته تحصيلي
مرتبه علمي
کد پرسنلی
واحد متبوع

2-16- مشخصات مجري‌‌/ مجريان‌‌:رديف
نام
و نام خانوادگي
آخرين مدرك تحصيلي
رشته تحصيلي
مرتبه علمي
واحد متبوع
درج اطلاعات نامه موافقت موسسه/مركز/بخش تحقيقاتي
شماره نامه
تاريخ نامه1
نخعي
فوق لیسانس
مهندسی کشاورزی

مرکز تحقيقات و آموزش کشاورزي و منابع طبيعي استان خراسان جنوبي

3-16- مشخصات مشاور/مشاورين:رديف
نام ونام خانوادگي
آخرين مدرك تحصيلي
رشته تحصيلي
مرتبه علمي
کد پرسنلی
واحد متبوع

4-16-مشخصات همكاران اصلي:رديف
نام ونام خانوادگي
آخرين مدرك تحصيلي
رشته تحصيلي
مرتبه علمي
کد پرسنلی
واحد متبوع
1
محمد عباسعلي
کارشناسی ارشد
زراعت
مربی پژوهشی
162119
موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر
2
محسن آرزمجو
کارشناسی ارشد
کشاورزی -ترویج و آموزش کشاورزی

440611
موسسه تحقيقات ثبت و گواهي بذر و نهال
3
عمران عاليشاه
دکترای تخصصی
اصلاح نباتات
دانشیار پژوهشی
240067
موسسه تحقيقات پنبه
4
سید مجتبی حسینی
دکتری
زراعت
-
0651912474
وزارت جهاد کشاورزي
5
غلامرضا توکلي کرقند
فوق لیسانس
مهندسی کشاورزی
مربی پژوهشیار
540122
مرکز تحقيقات و آموزش کشاورزي و منابع طبيعي استان خراسان جنوبي

5-16-مشخصات ساير همكاران:رديف
نام ونام خانوادگي
آخرين مدرك تحصيلي
رشته تحصيلي
مرتبه علمي
واحد متبوع
1
محمدرضا رافتي نيا
فوق دیپلم
کشاورزی

مرکز تحقيقات و آموزش کشاورزي و منابع طبيعي استان خراسان جنوبي
2
صادق هاشم زهی
لیسانس
زراعت
-
وزارت جهاد کشاورزي

17- شرح‌ وظايف‌ دست‌ اندركاران پروژه:رديف
نام ونام خانوادگي
سمت در پروژهوظايف محوله
1
آزيتا نخعي
مجری
تهیه پروژه و نظارت بر انجام پروژه، انتخاب نمونه¬های مورد کشت، کمک و راهنمایی در نحوه ارزیابی در مراحل مختلف فنولوژیک با حضور در مزرعه محل کشت ایستگاه محمدیه، تجزیه و تحلیل داده ها، نتیجه گیری و تهیه گزارش سالیانه و نهایی
2
محمد عباسعلي
همکار اصلی
همکاری در نحوه ارزیابی در مراحل مختلف فنولوژیک و مراحل خالص سازی بذر
3
محسن آرزمجو
همکار اصلی
همکاری در نحوه ارزیابی در مراحل مختلف فنولوژیک و مراحل خالص سازی بذر
4
عمران عاليشاه
همکار اصلی
همکاری در نحوه ارزیابی در مراحل مختلف فنولوژیک و مراحل خالص سازی بذر
5
سید مجتبی حسینی
همکار اصلی
همکاری در نحوه ارزیابی در مراحل مختلف فنولوژیک و مراحل خالص سازی بذر
6
غلامرضا توکلي کرقند
همکار اصلی
همکاری در دفع آفات و بیماریها در طول اجرای طرح و توصیه های تخصصی گیاهپزشکی
7
محمدرضا رافتي نيا
همکار
همکاری در اجرای طرح و یادداشتبرداری
8
صادق هاشم زهی
همکار
همکاری در اجرای طرح و یادداشتبرداری

18- پيش بيني برونداد طرح / پروژه:
مقاله
الف : مرز علم Q1-Q2
تعداد:
ب : مرز علم Q3-Q4
تعداد:
ج : علمي – پژوهشي معتبر
تعداد: 1
يافته هاي قابل ترويج
تعداد: 1
عناوين :
تولید پنبه با الیاف رنگی طبیعی در جهت رونق تولید و بافت پارچه های سنتی با کیفیت مطلوب تجاری
دستورالعمل فني
تعداد:
عناوين :
دستیابی به روش های بهینه زراعی در جهت ارتقاء کمی و کیفی پنبه محلی منطقه
دانش فني قابل تجاري سازي
تعداد: 1
عناوين :

دستیابی به بذر با کیفیت و مرغوب پنبه بومی استان در جهت تولید بهترین الیاف رنگی طبیعی پنبه
توضيحات :

19- تعریف مسئله ، مشکل و فرضیات یا سوالات تحقیق:
آیا در میان توده های جمع آوری شده بذر پنبه مله تفاوتهای فنوتیپی مشاهده می شود؟
آیا از نظر مورفوتیپ بین بوته های جمع آوری شده از مناطق هدف، تفاوتی وجود دارد؟
با خالص سازی بذر پنبه مله چه صفات کمی و کیفی را می توان در توده محلی مورد نظر بهبود بخشید؟

20- هدف / اهداف طرح:

21- هدف/ اهداف پروژه:
- جمع آوری ژرم پلاسم های پنبه بومی مله در مناطقی از استان که سابقه کشت گياه را دارند
- احیاء آن به منظور حفظ، نگهداری و ارزيابی جهت بکارگيری در برنامه های به نژادی آتی
- خالص سازی بذر به منظور بهبود صفات زراعی و دستیابی به خلوص ژنتیکی

22- مسئله اساسي، اهميت، ضرورت و توجيه اقتصادي و اجتماعي تحقيق:
پنبه گياهي است كه منبع الياف و منشأ غذا براي انسان و دام است(4) و علي رغم توسعه سريع و گسترده الياف مصنوعي ويژگي هاي منحصر به فرد الياف اين گياه باعث شده است كه همچنان در حدود 48 درصد مصرف جهاني الياف را به خود اختصاص دهد(6). طبق آمار وزارت جهاد كشاورزي میزان تولید پنبه در کشور حدود 170 هزار تن برآورد شده است که معادل 23/0 درصد از کل میزان تولید محصولات زراعی و 3/1 درصد از میزان کل محصولات صنعتی می¬باشد. استان خراسان جنوبی با سطح زیر کشت حدود 7000 هکتار و برداشت حدود 16 هزار تن محصول جایگاه مهمی در تولید پنبه کشور را به عهده دارد(1). افزايش جمعيت و توسعه روز افزون مصرف مواد غذايي ضرورت افزايش توليدات كشاورزي را ايجاب مي¬كند. در حال حاضر پتانسيل¬هاي مختلفي براي افزايش توليد وجود دارد كه يكي از آن¬ها كاربرد ارقام جديد و اصلاح شده است(7). مشکلات مربوط به پنبه شناخته شده است، دستيابی به عملکرد زياد، زودرسی، مقاومت به آفات و بيماري¬ها سازگاری به برداشت مکانيکی، کيفيت بالای الياف و بذر و سازگاری به شرايط رشد از جمله اهداف اصلاحی پنبه می¬باشند. ارتفاع، تعداد غوزه، تعداد برچه در غوزه و تعداد دانه در برچه از خصوصیات گیاهی موثر بر عملکرد الیاف پنبه معرفی شده¬اند که از میان این صفات تعداد غوزه در گیاه و تعداد برچه در غوزه بیشترین سهم را در تشکیل عملکرد دارند(2). جهت حل اين مشکلات از نظر اصلاح ارقام نيازمند به پايه ژنتيکی قوی می¬باشيم، اصلاح و تبديل پتانسيل بالقوه ژن¬ها يکی از عوامل مهم جهت افزايش کميت و کيفيت محصول در واحد سطح مي-باشد و اصلاح کننده برای رسيدن به اين هدف به منبع ژنتيکی متنوع نيازمند است لذا لازم است نمونه¬های سازگار با شرايط اقليمی متفاوت که مهجور و مقفول مانده و به دلائل متعدد کشت نشده يا به صورت حاشيه¬ای کشت و در هر صورت تحت رانش ژنتيکی می¬باشند، جمع¬آوری و شناسايی گردند و پس از ارزيابی از پتانسيل ژنتيکی آنها بهره¬برداری به عمل آيد.
بذر به عنوان مهمترین رکن تولید محصولات مختلف زراعی در فرآیند تولید یک محصول زراعی می¬باشد. در حقیقت جهت افزایش ارتقاء سطح تولید، اولین نکته تهیه بذر مناسب با کمیت و کیفیت مناسب می¬باشد(5) براي دستیابی به این موقعیت ضروري است بذور تولید شده از شرایطی مانند خلوص ژنتیکی، فیزیکی و قدرت جوانه زنی بالا برخوردار باشند، که مراحل مختلف تولید شامل کاشت، داشت و برداشت طبقات مختلف بذري و نهایتاً فرآوري بذر و اجراي آزمونهاي آزمایشگاهی و نصب اتیکت را شامل می¬گردد.
مله در فرهنگ فارسی عمید به نوعی پنبه زرد رنگ و نوعی پارچه خاکی رنگ ترجمه شده است. این نوع پنبه در زبان محلی سُرخچه (به دلیل رنگ مایل به سرخ این نوع پنبه) نیز نامیده می¬شود. پنبه مله از تاریخچه و قدمت طولانی(بیش از چند سده) برخوردار بوده و از گذشته¬های دور به منظور پارچه بافی به دلیل دارا بودن الیاف رنگی و با استحکام کشت می شده است. جانماز، سجّاده، سفره، پرده، قطیفه (قدیفه)، چادر، شال¬گردن از جمله محصولاتی است که با این نوع پنبه تولید می¬شود. بر اساس اعتقادات گذشتگان استفاده از سفره با بافت نخ مله باعث افزایش روزی می¬گردد و جانمازی که از این نخ بافته شود بهای معنوی زیادی دارد. متاسفانه این رقم با ارزش به دلیل روی آوردن کشاورزان به ارقام اصلاح شده و تجاری، در معرض خطر نابودی قرار دارد و بیش از سی سال است که کشت آن صورت نمی¬گیرد. لذا احیاء این بذر با ارزش به جهت حفظ ذخایر ژنتیکی پنبه کشور حائز اهمیت زیادی است. از طرف دیگر به دلیل دارای بودن درصد کمی دگرگشنی و کاشت آن در حد چند بوته در میان سایر ارقام پنبه سفید محلی و تجاری باعث ناخالصی و تفرق صفات بذری در طول زمان شده است و ایجاب می¬کند جهت دستیابی به بذر خالص و با کیفیت در خصوص تکثیر و خالص سازی آن بر اساس شیوه¬های علمی قدم مهمی برداشته شود.

23- سوابق تحقيق در داخل و خارج از كشور با تاكيد بر نتايج آنها :
تا به حال پنجاه گونه از جنس Gossypium شناخته شده است. بيسلی J. O. Beasly يک طبقه بندی سيتولوژيکی برای ژنوم¬هايی که بطور نزديکی مرتبط با توزيع جغرافيائی و شباهت¬های رده¬ بندی بودند، انجام داد (11). در سال¬های گذشته نظرات متفاوتی در مورد اين طبقه بندی ارائه شده است. K.Vollesen تلاش نموده است تا اين شکل رده ¬بندی را برای گونه¬های آفريقا و شبه جزيره عربستان به کار برد. توزيع گونه¬ها بر اين اساس است، ژنوم A شامل گونه¬های G. herbaceum L. وG. arboretum ، ژنوم B شامل 8 گونه وحشی از آفريقا و جزاير کيپ ورد، ژنوم C شامل 16 گونه وحشی از استراليا، ژنوم D شامل13 گونه وحشی از مکزيک، پرو و جزاير گالاپاگوس، ژنوم E شامل 4 گونه وحشی از شبه جزيره عربستان و شمال آفريقا، ژنوم F شامل يک گونه وحشی از شرق آفريقای مرکزی، ژنوم G شامل يک گونه وحشی از استراليا، و ژنوم AD شامل دو گونه زراعی و سه گونه وحشی از مکزيک، آمريکای جنوبی، جزاير هاوائی، جزاير گالاکاگوس و برزيل می¬باشند(12). گونه های G. hirsutum L. و G. barbadense دراين گروه گروه قرار می¬گيرند. کلکسيون پنبه آمريکا شامل5500 نمونه از گونه¬های مختلف جنس Gossypium می¬باشد که منشاء آن از 76 کشور است. تمام نمونه¬های مزبور به روش خود تلقيحی احياء می¬گردند. گونه¬های وحشی که بيشتر آنها حساس به دروه نوری (فتوپريود) می¬باشند، درون گلخانه احياء می¬گردند. هدف نگهداری کلکسيون پنبه آمريکا در درجه اول ارزيابی نمونه¬ها می¬باشد. ارزيابی روی خصوصيات زراعی ضمن اينکه نمونه ها احياء می شوند صورت می پذيرد. ارزيابی های خاص با همکاری محققين مختلف که نمونه ها را جهت اهداف ويژه¬ای غربال می¬کنند، صورت می¬گيرد. معرفی ژرم پلاسم مورد نظر به عنوان رقم يا منبعی که دارای ويژگی مثبت قابل انتقال به ارقام زراعی است، يک روش مستمر در برنامه¬های اصلاحی پنبه می¬باشد. انتقال خصوصيات مورد نظر از منابع درون گونه¬ای و برون گونه¬ای نمونه¬های خارجی نيز ادامه دارد، تا کنون درجات متنوعی از مقاومت به آفت و بیمارها را با استفاده از صفات وراثتی تک ژنی همانند رنگ قرمز گياه، ژن های براکته ها، ژن های بی شهد، ژن های شکل برگ، ژن های پاکوتاهی و غيره کنترل نموده اند. همچنین صفات وراثتی چند ژنی که خواص شيميائی، خواص الياف، کارايی مصرف آب، مقاومت به نماتد، شکل¬های غوزه و غيره را کنترل می¬کنند، نیز قابل دستيابی می¬باشند. در برنامه S-77 در آمريکا بيش از 36 لاين، رقم و نمونه دارای خصوصيات متفاوت از کلکسيون موجود در آمريکا آزاد شده¬اند(13). مهمترين واريته¬های تجاری پنبه که دارای الياف بلند هستند از گروهSea- Island می¬باشند که در آمريکا از واريته¬های وارداتی از پرو به نام تانگوئيس که از گونه G.barbadense می¬باشد توليد شده¬اند. واريته¬های اين گروه دارای طويل¬ترين و مرغوب¬ترين الياف می¬باشند. چون واريته¬ها معمولاٌ در عرض 10 تا 20 سال منقرض می¬شوند، کارهای به نژادی بطور مداوم در حال انجام است. تنها استثناء در مورد واريته آشمونی است که اين واريته، اوليِن واريته مدرن پنبه بود که در مصر کشت گرديد و هنوز هم همراه با به گونه¬هایی که از آن حاصل شده است واريته غالب در مصر می¬باشد. واريته¬های مصری بر اساس طول الياف به سه گروه تقسيم می¬شوند: آنهائی که بيش از 35 ميليمتر الياف دارند مانند ساکل، گيزا و مالاکی، گروهی که دارای الياف متوسط بوده و بين 32 تا 35 ميليمتر طول دارند از قبيل منوفی و گيزاسی و گروهی که بين 26 تا 30 ميليمتر طول دارند مانند آشمونی و زاگوا. در آمريکا تعدادی واريته الياف بلند را از واريته های مصری بوجود آورده اند(10). توليد پنبه در ايران سابقه زيادی دارد. کشت پنبه در گرگان، مازندران، خراسان، فارس، استان مرکزی و نيز بطور پراکنده در ساير نقاط کشور انجام می¬شود. طبق آمار نامه وزارت جهاد کشاورزی سطح زیر کشت پنبه در کشور در سال 97 حدود 70800 هکتار با تولید 165 هزار تن و عملکرد 2386 کیلوگرم در هکتار می¬باشد. ¬¬سطح زیر کشت پنبه در استان خراسان جنوبی در سال 97 حدود 7179 هکتار با میزان تولید 15794 تن و عملکرد 2200 کیلوگرم در هکتار برآورد شده است(1). براساس اطلاعات حاصل کشت پنبه محلی در مناطق محدودی از استان توسط زارعين بصورت حاشيه¬ای در مساحت¬های بسيار کوچک جهت مصارف شخصی انجام می¬گردد و می¬توان نسبت به جمع¬آوری آن اقدام نمود. حتی در مناطقی که ارقام تجاری کشت می¬گردند نظر بر اين است که محتملاٌ نمونه های محلی بعنوان نمونه خارج از تيپ در مزارع ارقام تجاری موجود باشد. اين وضعيت در مورد لوبيا در استان فارس مشاهده گرديده است. پنبه¬های محلی ايرانی معمولاٌ از گونه G.herbaceum می¬باشند. طی سالهای 59 تا 60 مطالعات مشاهده¬ای و ارزیابی روی کلکسیون پنبه بانک ژن انجام شده است(9). با وجود جمع¬آوری های انجام شده در سال 83 توسط بانک ژن ملی گیاهی ایران متاسفانه استان خراسان جنوبی جزء مناطق هدف نبوده و جمع¬آوری توده¬های پنبه¬های بومی استان انجام نشده است.

24- شرايط اكولوژيكي منطقه اجراي پروژه:
محل کشت پنبه مله در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بیرجند، محمد شهر (محمدیه)، کیلومتر 20 جاده بیرجند-کرمان، طول جغرافیایی، 58 درجه و 59 دقیقه شرقی و عرض جغرافیایی، 32 درجه و 52 دقیقه شمالی و ارتفاع از سطح دریا 1381 متر است. میزان هدایت الکتریکی آب و خاک به ترتیب 49/3 و 3 دسی زیمنس بر متر می باشد.

25- روش تحقيق:

طی سال اول اجرای طرح، جمع¬آوری توده¬های بومی پنبه مله در سطح منطقه انجام خواهد شد. جمع آوری بر مبنای دستورالعمل های جدید جمع آوری بیوورسیتی اینترنشنال(10) انجام می¬گیرد. در جمع¬آوری به دنبال تنوع ژنتيکی هستيم تنوع ژنتيکی داخل گونه¬ای ممکن است به سه جزء تقسيم شود. اول تنوعی که در اثر اختلافات عمده آب و هوائی بين مناطق است، دوم تنوع داخل توده¬ای در هر يک از مناطق و در نهايت اختلافات بين توده¬ای. تصميم¬گيری در مورد سايت¬های مورد جمع¬آوری بستگی به آب و هوا و تغييرات ژنتيکی دارد. وقتی که شرايط آب و هوائی يکنواخت باشد، می¬توان تعداد محدودتری نمونه جمع¬آوری نمود مثلاٌ هر 20 تا 50 کيلومتر فاصله و یا هر وقت تغيير مهم محيطی احساس شود جمع¬آوری انجام گيرد. در خصوص پنبه مله، با توجه به اینکه این رقم محلی در منطقه محدودی از استان خراسان جنوبی از قدیم الایام کشت می¬شده و در این منطقه مذکور تنوع آب و هوایی چندانی مشاهده نمی¬شود، جمع¬آوری بذر بر اساس تغییر طول و عرض جغرافیایی و تغییر رنگ الیاف صورت می¬گیرد. محل جمع¬آوری بذر پنبه مله معمولاٌ مزرعه، يا انبار زارع می¬باشد. نمونه¬گيری از توده به صورت تصادفی انجام می شود. پس از نمونه¬گيری از جمعيت يا توده گياهی، بايستی يک شماره جمع¬آوری (Field No.) واحد غير تکراری به نمونه منتسب کرد که اين شماره را روی پاکت يا کيسه نمونه نيز بايد نوشت و اتيکتی با همين شماره در داخل پاکت قرار داد. در موارد لزوم برای اين نوع گياهان می¬توان يک نمونه هرباريومی نيز تهيه نمود. زمان جمع¬آوری بذر از مزرعه، موقعی انجام می¬شود که محصول حداکثر رسيدگی را داشته باشد. پس از جمع¬آوری بذر پنبه مله، طی دو سال بعد در ایستگاه تحقیقات کشاورزی محمدیه اقدام به خالص سازی مقدماتی توده بومی پنبه مله خواهد شد.کشت بذور پنبه مله با رعایت فاصله ایزولاسیون صورت می گیرد(3). خالص سازی واریته¬های بومی و محلی با استفاده از گزینش توده¬ای صورت می¬گیرد. صفات مورد ارزیابی جهت گزینش توده ای عبارتند از: الف- مشخصات مرفولوژيكي رويشي: نحوه رشد گياه، رنگ گياه، كركداري و شكل برگ ب- مشخصات گل و ميوه: رنگ گلبرگ، منقوط بودن گلبرگ، رنگ گرده، شكل غوزه و درجه باز شدن غوزه، تعداد خانه در غوزه، تعداد بذر در غوزه ج- مشخصات مربوط به بذر: كركداري بذر، رنگ كرك بذر(8). در این روش در سال اول و دوم حدود 50 درصد بوته یا فنوتیپ یکسان و دارای صفات مورد نظر را انتخاب و پس از برداشت بذور آنها را با هم مخلوط می¬کنند، درسال سوم جمعیت جدید را در یک طرح آزمایشی با شاهد(واریته¬ی بومی قبل از گزینش) از لحاظ صفاتی مانند عملکرد، تاریخ رسیدگی، مقاومت به سرما، مقاومت به آفات وبیماری¬ها، کیفیت محصول و میزان روغن دانه مقایسه می¬کنند، حال اگر واریته گزینش شده بهتر از شاهد باشد آن را در طرح¬های بعدی در مناطق مختلف با شاهد مقایسه و در صورت برتری آن را تکثیر و به کشاورز معرفی می¬کنند. ضمنا توده جمع آوری شده بذر اولیه پنبه مله به همراه فرم اطلاعاتی جهت حفاظت و نگهداری و ذخیره شدن در کلکسیون بانک ژن به بخش تحقیقات ژنتیک و بانک ژن گیاهی ملی ایران ارسال خواهد شد. داده ها به همراه گزارش سالیانه طرح مذکور، پایان هر سال و گزارش نهایی طرح در سال آخر اجرای طرح، به بخش ارسال خواهد شد.

3526- زمان‌بندي مراحل اجراي پروژه:

رديفمراحل اجراي پروژه
سال اول
سال دومسال سومسال چهارمسال پنجم
سه ماهه
سه ماهه
سه ماهه
سه ماهه
سه ماهه
1
2
34
1
2
34
1
2
34
1
2
34
1
2
341آماده کردن زمین

*

*

*

2کاشت بذر
*

*

*

3یادداشت برداری ها در مزرعه

*

*

*

4برداشت در پاییز

*

*

*

5ارزیابی های پس از برداشت ، ارزیابی پس از بوجاری

*

*

*

6داده پردازي، جمع بندی اطلاعات

*

7تجزيه کلی طرح و تهيه گزارش نهائي

*

27 - منابع مورد استفاده:
1- آمارنامه کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی. 1397. گزارش مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات معاونت برنامه ریزی و اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی، جلد اول.
2- انتصاری، محمدحسین و همکاران. 1394. ارزیابی صفات مورفولوژیکی و عملکرد در واریته¬های جدید پنبه. مجله پژوهش¬های پنبه ایران، جلدسوم، شماره اول، صفحات 132-119.
3- سید معصومی، سید یعقوب. سروی، حسن. 1395. تعیین فاصله ایزولاسیون مناسب به منظور تولید بذر استاندارد پنبه رقم مهر در استان اردبیل. جلد11، شماره 3، صفحات 46-41.
4- کوچکی، عوض.، علیزاده، امین. 1374. اصول زراعت در مناطق خشک. انتشارات آستان قدس رضوی. جلد اول
5- خواجه پور م. ر.،1370. توليد نباتات صنعتی، جهاد دانشگاهی مشهد.
6- صدیق، سامان و همکاران. 1395 . شناسایی ارقام برتر پنبه در شرایط آبیاری نرمال و تنش با استفاده از تجزیه گرافیکی در بیرجند، پژوهشنامه اصلاح گیاهان زراعی، شماره 19.
7- طباطبایی، سید علی و همکاران. 1391. مقایسه صفات کمی و کیفی ارقام اصلاح شده و بومی پنبه در شرایط یزد. مجله پژوهش¬های به زراعی، جلد 4، شماره 2.
8- نعمتي، نبي‌الله. 1360. كلكسيون ارقام پنبه از 1351 تا 1360.

9- Alercia, A; Diulgheroff, S; Mackay, M.2015. FAO/Bioversity Multi-Crop Passport Descriptors V.2.1.
10- Guarino L., V.Ramanatha Rao, R. Reid; 1995, Collection Plant Genetic Diversity, Technical Guidines, Cab International, Wallingford, Oxon OX10 8DE, UK.

11- Hawkes JC.1992, Crop Genetic Resources Field Collection Manual ( IBPGR & EUCARIRA )
12- IBPGR. 1985. Cotton Descriptors, IBPGR Secretariat, Rome.
13- McCarty J. C. 1997. Preservation and Utilization of Germplasm in Cotton 1981-1992,
Southern Cooperative Series Bulletin # 386, ISBN 1-58161-386-5.

9- McCarty J. C. 1997. Preservation and Utilization of Germplasm in Cotton 1981-1992,
Southern Cooperative Series Bulletin # 386, ISBN 1-58161-386-5.
10- IBPGR. 1985. Cotton Descriptors, IBPGR Secretariat, Rome.
11- Hawkes JC.1992, Crop Genetic Resources Field Collection Manual ( IBPGR & EUCARIRA )
12- Guarino L., V.Ramanatha Rao, R. Reid; 1995, Collection Plant Genetic Diversity, Technical Guidines, Cab International, Wallingford, Oxon OX10 8DE, UK.

37
28- هزينه‌هاي اجراي پروژه:

1-28- هزينه ‌هاي بکار گیری افراد خارج از مجموعه سازمان به تفكيك سال‌هاي اجرا
(ارقام به هزار ريال)
رديف
نوع همكاري درپروژه
آخرين‌ مدرك تحصيلي
سال اول
سال دوم
سال سوم
سال چهارم
سال پنجم
جمع‌كل
مدت‌‌‌‌همكاری(روز)
اعتبار‌‌مورد‌نياز
مدت‌‌‌‌همكاری(روز)
اعتبار‌‌مورد‌نياز
مدت‌‌‌‌همكاری(روز)
اعتبار‌‌مورد‌نياز
مدت‌‌‌‌همكاری(روز)
اعتبار‌‌مورد‌نياز
مدت‌‌‌‌همكاری(روز)
اعتبار‌‌مورد‌نياز
مدت‌‌‌‌همكاری(روز)
اعتبار‌‌مورد‌نياز
1
هزینه کارگری
زیر دیپلم
10
5000
10
5000
10
5000
0
0
0
0
30
15000
جمع کل
10
5000
10
5000
10
5000
0
0
0
0
30
15000

2-28- هزينه‌هاي ماموريت به تفكيك سال‌هاي اجرا:
(ارقام به هزار ريال)
رديف
نوع همكاري در پروژه
مدت ماموريت به روز
هزينه‌هاي ماموريت
سال اول
سال دوم
سال سوم
سال چهارم
سال پنجم
جمع كل
1
مجری
30
1000
1000
1000
0
0
3000
جمع كل
1000
1000
1000
0
0
3000

3-28- هزينه‌ خريد لوازم و تجهيزات به تفكيك سال‌هاي اجرا:
(ارقام به هزار ريال)
رديف
نام لوازم و وسايل
تعداد
قيمت واحد
سال اول
سال دوم
سال سوم
سال چهارم
سال پنجم
جمع كل
1
کل لوازم و مواد لازم از کاشت تا برداشت ( پاکت، گونی، طناب، بیل، فوکا، متر، اتیکت، پنس، خط کش، کودشیمیائی
10
-
6000
5000
5000
0
0
16000
جمع كل
6000
5000
5000
0
0
16000

4-28- هزينه اجاره امكانات و تجهيزات (زمين، ادوات ، خودرو و ...) به تفكيك سال‌هاي اجرا:
(ارقام به هزار ريال)
ردیف
عنوان فعاليت
مقدار
قيمت واحد
سال اول
سال دوم
سال سوم
سال چهارم
سال پنجم
جمع كل

جمع كل
0
0
0
0
0
0

5-28- هزينه تامين نهاده ها/ لوازم و مواد مصرفی به تفكيك سال‌هاي اجرا:
(ارقام به هزار ريال)
رديف
نام لوازم و وسايل
مقدار/ ‌تعداد
قيمت واحد
سال اول
سال دوم
سال سوم
سال چهارم
سال پنجم
جمع كل
1
هزینه‌های اطلاع‌رسانی، تایپ، تكثیر وصحافی
10
-
5000
5000
5000
0
0
15000
جمع كل
5000
5000
5000
0
0
15000

6-28- هزينه هاي خدمات آزمايشگاهي:
(ارقام به هزار ريال)
ردیف
عنوان آزمايش
تعداد
هزينه ‌انجام هر آزمايش
محل انجام آزمايش يا عنوان آزما‌يشگاهسال اولسال دومسال سومسال چهارمسال پنجمجمع کل
1
تعیین میزان املاح خاک و آب
2
4000
آزمایشگاه تحقیقات خاک و آب در منطقه8000800080000024000
2
تعیین میزان درصد روغن
1
7000
آزمایشگاه سازمان جهاد کشاورزی استان007000007000
جمع کل
8000
8000
15000
0
0
31000

7-28- جمع هزينه‌ها به تفكيك سال‌هاي اجرا:
(ارقام به هزار ريال)
رديف
نوع هزينه
سال اول
سال دوم
سال سوم
سال چهارم
سال پنجم
جمع كل
1
هزینه های بکار گیری افراد خارج از سازمان
5000
5000
5000
0
0
15000
2
هزینه های ماموریت
1000
1000
1000
0
0
3000
3
هزینه های خرید لوازم و تجهیزات
6000
5000
5000
0
0
16000
4
هزینه های اجاره امکانات و تجهیزات
0
0
0
0
0
0
5
هزینه های تامین نهاده و مواد مصرفی
5000
5000
5000
0
0
15000
6
هزینه های خدمات آزمایشگاهی
8000
8000
15000
0
0
31000
جمع کل
25000
24000
31000
0
0
80000

29- خلاصه هزينه هاي پروژه: جمع هزينه هاي مستقيم و غير مستقيم : 80000 (هزار ريال)جمع هزينه هاي پيش بيني نشده: 44000 (هزار ريال)كل اعتبار پيشنهادي پروژه: 124000 (هزار ريال)